Trainen op basis van hartslagvariatie

Bron: Bodytalk 202, 1999
Auteur : Johan Roeykens, Paul Dendale
Bewerkt door : Laurent Despres, oud-student DLO Brugge

 

Hartslagmeters zijn uitermate geschikt om de hartslag tijdens het sporten onder controle te houden.  Een borstband met ingebouwde elektroden vangt de signalen van het hart op en zendt deze door naar de horloge waarop de hartslag leesbaar is.

De nieuwste hartslagmeters meten naast de hartslag ook nog de veranderingen in hartslag tijdens de training.

Of men nu oefent voor de algemene conditie, om z’n sportieve prestaties te verbeteren of bij revalidatie van hartziekten, controle van de harstslag tijdens de oefening en of training is heel belangrijk.

Bij een specifiek trainingsprogramma is het echter belangrijk om met de juiste hartslag te trainen, maw. met de juiste intensiteit in de goede hartslagzone.

Een hartslagzone is bij iedereen verschillend.  Een trainingsprogramma moet dan ook worden opgemaakt op basis van een inspanningsproef bij een sportarts.  Op basis van de test weet men dan precies welke hartslag overeenkomt met een bepaalde intensiteit.

Veel sporters verzuimen echter om een inspanningstest af te leggen waardoor de individuele hartslagzone nooit gekend is.  De hartslagmeter wordt niet optimaal gebruikt.  Bovendien is de training zelf ook niet optimaal.

 

Hartslagvariabiliteit

Bij een bepaalde inspanning gaat het hart sneller of trager kloppen.

Het aantal slagen gaat van 40 tot meer dan 200 per minuut.

Minder gekend is dat de tijd waarmee twee hartslagen elkaar opvolgen nooit dezelfde is.

Dit verschijnsel heet hartfrequentie-variabiliteit.  De verschillen worden gemeten in duizendsten of hondersten van seconden.

Het zenuwstelsel bestuurt het hart.  De automatische versnelling en vertraging van het hart bij rust of bij inspanning wordt veroorzaakt door impulsen van het zenuwstelsel.

Alle stressreacties, ook een zware inspanning is voor het lichaam stresserend, verhogen de prikkeling van het hart, maar veroorzaken ook  hartritmestoornissen.

Een vertraagde hartslag daarentegen beschermt tegen ernstige ritmestoornissen en plotse dood.

 

Toepassingen in de cardiologie

Analyse van de hartfrequentie-variabiliteit wordt gebruikt bij de risicobepaling na een hartinfarct.  Na een hartinfarct wordt gedurende 24 uur aan de hand van een electrocardiografie de hartfrequentie en de variaties in hartfrequentie bijhouden. De meetgegevens worden bestudeerd en op basis van het resultaat kan voorspeld worden of iemand in de eerste jaren na zijn hartinfarct gevaar loopt voor ernstige hartritmestoornissen.  Dergelijk onderzoek kan ook gebruikt worden bij mensen met een verzwakte hartspier.

Een goed opgebouwd revalidatieprogramma na een hartinfarct bevordert het autonoom herstel van de hartspier waardoor het risico op blijvende stoornissen vermindert.

 

 

 

Toepassingen in de sport

Meting van hartslagvariabiliteit maakt het de sporter mogelijk veilig en efficiënt te trainen met de goede hartslag.

 

Energieverbruik

Nieuwe hartslagmeters stellen niet alleen een trainingszone voor, maar schatten ook het energieverbruik tijdens het sporten.  Deze wordt geschat op basis van de hartslag (intensiteit), de duur van de training en het lichaamsgewicht.

Energieverbruikschatting is echter alleen bruikbaar voor personen tussen 18 en 65 jaar.

Dit betekent echter niet dat jongeren deze functie niet zouden mogen gebruiken, maar wel dat ze zich niet mogen baseren op het geschatte energieverbruik tijdens hun inspanning.  Op basis van opeenvolgende metingen kunnen verschillen in energieverbruik tussen bepaalde sporten aangetoond worden.

 

Besluit

Het gebruik van hartslagvariabiliteit voor het bepalen van de trainingszone en het meten van het energieverbruik lijkt beloftevol en succesvol.  De techniek staat echter nog in zijn kinderschoenen en is nog zwak onderbouwd.

Bovendien is het belangrijk te beseffen dat men het sporten moet aanvoelen als een lichte tot middelmatige vorm van vermoeidheid (inspanning).  Wanneer men de inspanning gevoelsmatig te zwaar gaat vinden, kan men best de optimale trainingszone opnieuw gaan bepalen of professioneel advies (sportarts) vragen.

Desalniettemin biedt de nieuwe functie een interessante oplossing beginnende sporters die niet onmiddellijk een uitgebreide test bij een sportarts zien zitten.

 

 


Vragen

1.      Wanneer kunnen hartslagmeters gebruikt worden ?

2.      Wat is een inspanningsproef, wat is zijn functie en doel ?

3.      Leg uit: hartfrequentie-variabiliteit !

4.      Wat is het belang van de kennis van hartfrequentie-variabiliteit in de geneeskunde ?

5.      Wat is het belang van de kennis van hartfrequentie-variabiliteit bij het sporten. 

6.      Wat zijn de voor– en nadelen van de nieuwste hartslagmeters ?